از سقوط زردوکّو تا برآمدن دیوکِس؛ یک دموکراسی مادی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکتری باستان‌شناسی دوره تاریخی، دانشکده هنر و معماری،دانشگاه مازندران

2 دانشجوی دکترای گروه باستان شناسی دانشگاه مازندران

3 گروه باستان شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی ورامین، تهران، ایران

چکیده

یکی از پیامدهای گسترش شهرنشینی در دوران باستان پیدایش دولت و حکومت‌های پیچیده است. مطالعات مرتبط با ساختار حکومتی در ایران باستان، برخلاف حوزه فرهنگی یونان و روم با جزئی‎نگری بررسی نشده است و بیشتر پژوهشگران معتقدند حکومت‌های ایران باستان استبدادی و موروثی بوده است، اما با ارزیابی دقیق محتوای تعدادی از اسناد و مقایسه آن با داده‌های باستان‌شناسی می‌توان این نظریه را به چالش کشید. هدف از این پژوهش شناسایی ساختار حکومتی مادها بر اساس منابع مکتوب است. دراین پژوهش بر اساس منابع مکتوب به ساختار حکومتی در زمان مادها، گاه‎نگاری و جایگاه تقدم و تاخر آنها نسبت به آن چه در آتن و رم پیاده ‎سازی شد، می‌پردازد. سوالات پژوهش بر اساس بررسی داده‌های منابع دوره آشور نو و نو بابلی درباره ساختار حکومت مادی‌ها و ارزیابی امکان وجود ساختارهایی دموکراتیک در برخی از سکونت‌گاه‌های مادی یا دست‌‌‎کم در دو مورد از آن‎‌ها پیش از دوره پادشاهی طرح شده‌اند. این پژوهش توصیفی- تحلیلی با روش کتابخانه انجام شده است. نتایج پژوهش بر اساس مطالعه منابع مکتوب و بر مبنای تحلیل مستندات نشان می‌دهد که در دوره‎ای هشت ساله از تاریخ ماد و همچنین در ساختار حکومتی بخشی از تاریخ پارسیان پیش از برآمدن امپراطوری هخامنشی ، مولفه‎هایی قوی از برقراری سامانه حاکمیت دموکراتیک به هر دو صورت جمهوریتِ دولت-شهری و نظام پادشاهی که حاوی یک قوه قانون‎گذاری مجزا از شاه بوده، وجود داشته است. این که میراث فرهنگی و فکری این دوره‎ها در چند دهه بعد، موجب پیدایش ساختار دموکراتیک در حاکمیت آتن و ظهور جمهوری در شهر رم شد، نتیجه‎ای است پژوهش پیش رو آن را ارائه می‎دهد.

کلیدواژه‌ها