بررسی اشیاء مفرغی لرستان از منظر نمادشناسی (مطالعه موردی نقش گیلگمش)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه آموشی باستان‌شناسی، دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه محقق اردبیلی

2 دانشیار گروه باستان‌شناسی دانشگاه محقق اردبیلی

3 مربی گروه باستان شناسی دانشگاه محقق اردبیلی

4 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه محقق اردبیلی

5 دانشجوی کارشناسی ارشد باستان شناسی دانشگاه بوعلی همدان

چکیده

اشیاء مفرغی لرستان از نظر نمادشناسی به چهار دسته تقسیم می‌شوند: نقوش حیوانی، نقوش گیاهی، نقوش انسانی و نقوش هندسی. تصویر گیلگمش نیز در میان نمادهای مورد استفاده اشیای مفرغی لرستان نیز دیده می‌شود. این نقش به صورهای مختلف و با هنرمندی و مهارت بیشتر ترسیم گردیده است و هرکدام دارای بار معنایی و مفهومی بوده که شناخت و مطالعه این اشیاء اعتقادات و باورهای مردمان آن دوره را آشکار می‌سازد. مقاله پیش رو به روش توصیفی– تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه‌ای صورت گرفته، در این مقاله، اشیائی انتخاب شده‌اند که تصویر آن‌ها از جهت نمادشناسی در راستای موضوع مورد مطالعه باشند. بنابراین سؤال و مساله اصلی این پژوهش بدین صورت طرح می­گردد؛ با توجه به پیشینۀ گفته شده در این مقاله حضور تصویر گیلگمش در آثار مفرغی لرستان، بین کاربرد نقش با فرهنگ مردم منطقه چه ارتباطی وجود دارد؟ نتایج پژوهش این گونه نشان می‌دهد که استفاده از نقش گیلگمش برگردن زنان و ارابه‌ها، بیانگر این موضوع است که مردم لرستان گیلگمش را خدا نمی‌دانستند، بلکه آن را طلسمی در برابر چشم‌ زخم و نیروی شر می‌دانستند. مفرغ‌کاران لرستان در اشیای تزئینی و غیرتزئینی مورد استفاده خودشان از جمله در سرسنجاق‌ها و اشیاء نذری و حتی روی سلاح‌ها، نقش گیلگمش را به کار برده‌اند. رواج نقش گیلگمش برروی مفرغ‌های لرستان الهام گرفته از هنر بین‌النهرین و ایلام است و پس از ایلام در سایر نواحی لرستان نیز مورد پذیرش قرار گرفت و به مقام والایی در بین مفرغینه‌های لرستان دست یافت.