1
گروه باستان‌شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
2
گروه باستان‌شناسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه تربیت‌مدرس، تهران، ایران.
10.22103/jic.2025.25056.1420
چکیده
الیماییان یکی از حکومت‌های مستقل و محلی جنوب‌غربی ایران هم‌زمان با دوره‌های سلوکی و اشکانی بودند که مطالعه و شناخت دقیق آنان در فهم روند تاریخی و باستان‌شناسی ایران باستان اهمیت بسزایی دارد. با وجود پژوهش‌ها و کاوش‌های باستان‌شناختی صورت‌گرفته در صد سال اخیر، هنوز اطلاعات ما درباره الیماییان ناقص و پراکنده است و با پرسش‌ها و ابهامات بسیاری مواجهیم؛ ازاین‌رو، پژوهش درباره این تمدن باستانی، به‌ویژه تمرکز بر وجوه مختلف درون‌منطقه‌ای و ویژگی‌های خاص الیماییان در قیاس با جوامع برون‌منطقه‌ای، برای نیل به دیدگاهی کل‌گرایانه از وضعیت سیاسی- اجتماعی -فرهنگی‌شان امری ضروری است. با توجه به ابهامات فراوان این حکومت مستقل، تمرکز صرف و یک‌جانبه بر یک یا چند منبع مطالعاتی خاص راهگشا نخواهد بود و نیاز است تا منابع مختلف، یکجا و در همسنجی با یکدیگر مورد بررسی، تحلیل و ارزیابی قرار گیرند؛ بنابراین، آشنایی با کلیۀ منابع مربوط به این تمدن، نخستین گام در مسیر دانش‌افزایی ما و تسهیل‌گر مطالعات سپسین است. هدف این پژوهش، معرفی و دسته‌بندی منابع الیمایی و نگاهی به پژوهش‌های انجام‌گرفته تا زمان حاضر با طرح این پرسش‌ها است: 1. منابع مربوط به مطالعات الیمایی چیست و در چه قالب‌هایی طبقه‌بندی می‌شوند؟ 2. چه اطلاعاتی از هر دسته از منابع الیمایی قابل حصول است؟ ماحصل این تلاش، معرفی مهم‌ترین این منابع شامل متون تاریخی به‌ویژه منابع یونانی و رومی، بابلی، چینی، یهودی، اسلامی، سریانی و کتب مقدس به انضمام داده‌های باستان‌شناسی شامل سکه‌ها، محوطه‌های باستانی، یادمان‌های معماری، آثار هنر صخره‌ای و همچنین پژوهش‌های معاصر است؛ همچنین در ذیل پژوهش، به ماهیت محتوایی منابع یادشده نیز تا حد امکان پرداخته شده‌است.
)