گروه آموزشی معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران
چکیده
مثنوی منطق الطیر عطار، سفرنامهای در قالب حماسه عرفانی با بیانی نمادین از زبان پرندگان است. این سفرنامه آیینی با سلسله مراتب و طی کردن وادیها، گذر از مسیرهایی همراه بارنج و در پی وصل سی مرغ(جان) به سیمرغ(جانان) نگاشته شده است. این تحقیق در راستای تحلیل نشانهشناختی حکایت اصلی آن در وجه نمادین، به رمزگشایی از نمادهای عرفانی حکایت و تطبیق نمادها و وادی های آن با سلسله مراتب دسترسی در فضاهای مساجد ایرانی خواهد پرداخت. این تحلیل و رمزگشایی بر مبنای دو دسته نمادپردازی صورت می گیرد؛ دسته اول «نمادهای برونمتنی» هستند که تاثیرو تاثر دو سویه و تعاملی اثر ادبی و معماری و «فضای بیرونی» آنها، یعنی منطق الطیر و معماری قدسی مساجد را در پنج گونه نمادپردازی بررسی می کند. دسته دوم عبارتند از «نمادهای درونمتنی» که بر تفسیر و تبیین روابط و سیر حکایت در «فضای درونی» اثر ادبی و معماری، در تناظر و تشلبه با یکدیگر نظر دارد. شیوه گردآوری مطالب در این تحقیق به صورت اسنادی و کتابخانه ای و روش تحقیق در این مقاله، در گام اول توصیفی – تحلیلی و در گام بعد، با راهبرد استدلال منطقی خواهد بود. در این بررسیها، هر دو دسته نمادپردازی(برون و درون متنی) حکایت عرفانی منطق الطیر، در تطابق و تناظر با معماری قدسی مساجد ایرانی در قالب نسبت وادی های هفت گانه سفر آیینی حکایت با سلسله مراتب دسترسی فضاهای مسجد، از سیر نشانه شناختی بیرون به درون، و تناسب وجود سالک با عابدی که در جهت وصل طی طریق نمادین می کند، ارائه خواهد شد.
)