بررسی و تحلیل نقش فرمانده در سقوط سلسله هخامنشی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه تاریخ-دانشکده علوم انسانی-دانشگاه لرستان-خرم آباد-ایران

10.22103/jic.2025.24945.1413

چکیده

فیلیپ دوم(336-382ق.م) بعد از اینکه به پادشاهی رسید،ابتدا به زور سرزمین های یونانی را فتح نمود سپس تصمیم گرفت به شاهنشاهی هخامنشی لشکرکشی کند که مرگ نافرجام به او فرصت این کار را نداد.بعد از اینکه اسکندر جانشین پدرش فیلیپ شد با اینکه جوان و کم سن و سال بود،نقشه های پدر را ادامه داد و موفق شد با کمک مقدونیان و یونانی ها ،هخامنشیان را شکست داده و فرمانروای اروپا و آسیا شود.روش پژوهش در این مقاله بصورت توصیفی تحلیلی و روش گردآوری مطالب بصورت کتابخانه ای و استفاده از منابع و مآخذ معتبر می باشد.هدف پژوهش این است که با استفاده از نظریات جامعه شناسان جنگ،تاثیر عامل فرماندهی در پیروزی اسکندر و سقوط سلسله هخامنشی مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.فرضیه پژوهش این است که اسکندر بعد از اینکه به پادشاهی رسید،با اینکه بیست سال داشت و در ابتدای جوانی بود،از تدابیر و استراتژی هایی استفاده نمود که با کمک این تدابیر توانست لشکر هخامنشی را که در ظاهر قدرتمندتر و مجهزتر به نظر می رسید، شکست دهد.در سمت مقابل داریوش سوم را داریم که با وجود لشکری عظیم و تشکیل شده از ملتهای مختلف زیرسلطه هخامنشی و امکانات زیاد و ثروت فراوان،به دلیل نداشتن استراتژی مشخص و دستکم گرفتن توان دشمن،دچار اشتباهات زیادی شد که این اشتباهات در سقوط سلسله هخامنشی تاثیر زیادی برجای گذاشتند.یکی از دلایل اینکه داریوش از استراتژی خاصی در مقابل اسکندر استفاده ننمود این می باشد که داریوش سوم اسکندر کم سن و سال را دست کم گرفته و فکر می کرد این نبرد نیز مانند سایر شورش های صورت گرفته در قلمرو هخامنشی به راحتی سرکوب خواهد شد در حالی که بعها مشخص شد تحلیل داریوش اشتباه بوده است.

کلیدواژه‌ها


ادیبی سده، مهدی (1382). جامعه­شناسی جنگ و نیروهای نظامی، تهران: سمت.
ارل،ادوارد (1343). تاریخ فن جنگ، ترجمه محمدعلی پیروزان، تهران: علمی و فرهنگی.
ازغندی، علی­رضا (1384). جنگ و صلح، تهران: سمت.
اومستد، آلبرت (1383). تاریخ شاهنشاهی هخامنشی، ترجمه محمد مقدم، تهران: علمی و فرهنگی.
آریانوس فلاویوس (1393). لشکرکشی اسکندر به ایران، ترجمه همایون صنعتی­زاده، تهران: موقوفات محمود افشار.
باقری کبورق، علی (1369). کلیات و مبانی استراتژی و جنگ، تهران: نشر بین­الملل.
بروسیوس،ماریا (1400). ایران باستان، کرج: سیمرغ آسمان.
بریان،پی­یر (1392). امپراطوری فراموش شده، مقاله «تاریخ شاهنشاهی هخامنشی»، گردآورندگان: جان کرتیس و نایجل تالیس، ترجمه خشایار بهاری، تهران: فرزان روز.
بریان،پی­یر (1381). امپراتوری هخامنشی، ترجمه ناهید فروغان، تهران: قطره.
بیانی، شیرین (1387). تاریخ ایران باستان، جلد دوم، تهران: سمت.
بیرو، آلن (1370). فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر ساروخانی، تهران: کیهان.
پلوتارک (1369). حیات مردان نامی، جلد سوم، ترجمه رضا مشایخی، تهران: علمی و فرهنگی.
پورعزت، علی­اصغر و عطار، عزیز (1384). «بررسی دلایل فروپاشی حکومت و تمدن باستانی هخامنشیان»، مجله پژوهش حقوق عمومی، دوره 8، شماره 21.
تبریزی شهروی، زهرا (1400). «عوامل تاثیرگذار در برافتادن هخامنشیان»، کنفرانس زبان، ادبیات، تاریخ و تمدن، دوره 6.
تزو، سن (1364). هنر جنگ، ترجمه حسن حبیبی، تهران: قلم.
تزو، سون (1401). هنر جنگ، ترجمه مهدی سمساری، تهران: جامی.
حجتی نجف­آبادی، شهناز و کابله سوری، روجیار (1402). تحلیلی بر نبرد حران با تکیه بر نظریه­های جامعه­شناسی جنگ، مجله مطالعات تاریخی جنگ، دوره 7، شماره 3.
داندامایف، محمد (1381). تاریخ سیاسی هخامنشیان، ترجمه خشایار بهاری، تهران: کارنگ.
دولاندلن، ش (1367). تاریخ جهانی، ترجمه احمد بهمنش،  تاریخ یونان قدیم، تهران: دانشگاه تهران.
دهقانی، حمید (1395). از کارزارهای انتخاباتی تا رفتار انتخاباتی، تهران: جامعه­شناسان.
دیاکونف، میخائیل میخائیلوویچ (1383). تاریخ ایران باستان، ترجمه روحی ارباب، تهران: علمی و فرهنگی.
دیودورسیسیلی (1384). کتابخانه تاریخی (سرزمین میان­رودان حکومت مادها، آشور)، ترجمه حمید بیکس شورکایی و اسماعیل سنگاری، تهران: جامی.
رجبی، پرویز (1387). تاریخ ایران از ایلامی­ها و آریایی­ها تا پایان دوره هخامنشی، تهران: دانشگاه پیام­نور.
زرین­کوب، عبدالحسین (1373). تاریخ مردم ایران قبل از اسلام، تهران: امیرکبیر.
ساویل، اگنس (1364). تاریخ اسکندر مقدونی، ترجمه وحید مازندرانی، تهران: وحید.
علی­رضا شاپور، شهبازی (1350). جهانداری داریوش بزرگ، شیراز: دانشگاه پهلوی.
فرای، ریچارد نلسون (1373). میراث باستانی ایران، تهران: علمی و فرهنگی.
کامرانی­فر، احمد و دیگران (1397). بازخوانی فتح یمن توسط وهرز در پرتو نظریه­های جامعه­شناسی جنگ، مجله مطالعات تاریخ اسلام، شماره 37، سال دهم.
گرین، رابرت (1390). استراتژی جنگ، ترجمه فاطمه باغستانی، تهران: نسل نواندیش.
گزنفون (1386). کوروش­نامه، ترجمه رضا مشایخی، تهران: علمی و فرهنگی.
گلشنی­راد، کریم (1403). آموزش و پرورش در دوره هخامنشی، خرم­آباد، دانشگاه لرستان.
گلشنی­راد، کریم (1403). بررسی دلیل کشتن داریوش سوم، مجله مطالعات ایرانی، دوره 23، شماره 45، بهار و تابستان.
گیرشمن، رومن (1389). ایران از آغاز تا اسلام، ترجمه محمد معین، تهران: دنیای کتاب.
الماسی، محمدحسین (1372). اطاعت­پذیری در نیروهای مسلح، نشریه سیاست دفاعی، شماره 2.
محمودآبادی، اصغر (1388). فرایند اقتدار امپراطوری هخامنشی، اصفهان: نقش مانا.
نیکول، دیوید (1395). ارتش ایران ساسانی، ترجمه محمد آقاجری، تهران: ققنوس.
ویسهوفر، یوزف (1393). ایران باستان، ترجمه مرتضی ثاقب­فر، تهران: ققنوس.
ویلکن، اولریش (1376). اسکندر مقدونی، ترجمه حسن افشار، تهران: مرکز.
هاوارد، مایکل (1377). کلازویتس، غلامحسین میرزا صالح، تهران: طرح نو.
هوار، کلمان (1384). ایران و تمدن ایرانی، ترجمه حسن انوشه، تهران: امیرکبیر.
هینتس، والتر (1387). داریوش و ایرانیان، تهران: ماهی.
اولبریخت، مارک یان (1401). ایران­گرایی اسکندر مقدونی، ترجمه عباس امام، اهواز: گزارش تاریخ.