بررسی تطبیقی در برآمدِ محتوای فرهنگی و زمانی گاهنامه یزدگردی و تقویم‌های شیعی (باتاکید بر مسارالشیعه شیخ مفید)

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه آموزش معارف اسلامی دانشگاه فرهنگیان صندوق پستی 889-14665 تهران ایران

10.22103/jic.2024.23743.1346

چکیده

یکی از مظاهر فرهنگی وتمدن جوامع انسانی، تقویم هایی است که میان انها بوجودآمده و رواج پیداکرده‌ است. تقویمها علاوه برآنکه نشانه ترتیب وانضباط اجتماعی است؛ نشانه نوع فرهنگ و جهانبینی آنها نیز میباشد. جامعه ایرانی به لحاظ سابقه فرهنگی و تمدنی و نیاز تاریخی برای انضباط در حکومت‌داری و ارتباط با فرهنگ اجتماعی، در سیر تاریخی خود با فراز و فرود های گوناگونی در این زمینه مواجه بوده است. از این‌جمله تقویم های ایرانی و شیعی است که توسط دو فرهنگ متفاوت با دو نوع نگاه ورویکرد متفاوت ایجاد شدند. گاهنامه ایرانی تحت تاثیر نگاه دین زرتشت در جغرافیای فکری و فرهنگی ایران پیش از اسلام قرارداشت. تقویهای شیعی هم تحت تاثیر دین جدید(اسلام) و نگاه شیعیان درجغرافیای سرزمینی مسلمانان بوجودآمد.بررسی این دونوع تقویم داوری بهتر تاریخی-فرهنگی را نسبت به مواجهه این دوفرهنگ امکان پذیر میکند.

پرسش اصلی در این مقاله آن است که محتوای فرهنگی و زمانی، شباهتها و تفاوتهای این دو نوع تقویم چه بوده است؟ هردو گاهنامه ایرانی- یزدگردی و تقویم شیعی- امامی وارث تقویم‌های پیش از خود هستند. اما این تقویم‌ها از جهت محتوایی با جغرافیای سرزمینی و فرهنگی ایران ارتباط داشته‌اند. زمینه‌ها، عوامل و فشار سیاسی از سوی حاکمیت در نام و محتوای تقویم‌ها موثر بوده‌ و مواد و درونمایه فرهنگی پررنگ و قابل توجه هریک را با رویکرد سیاسی، مذهبی، اخلاقی و عاطفی گره زده است. روزهای شاد در هردو تقویم بسیار بیشتر و پر رنگ‌تر از روزهای غم هستند. با این همه گاهنامه ایرانی، تقویمی عددی و کمی است اما تقویم های شیعی، تقویم‌هایی شهودی و کیفی هستند.

کلیدواژه‌ها

پژوهشنامه تمدن ایرانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 23 آذر 1403

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار