- اسماعیل زاده، اعظم و مرادی، محمد حسن ،( 1398)،« کارکردهای بهداشتی انجمن بلدیه گیلان در عصر مشروطه با تکیه برانجمن بلدیه رشت »،نشریه تاریخ پزشکی،تهران،دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دوره 11 ،ش 41، صص 61- 69.
- اورسل، ارنست، (1382)، سفر نامه قفقاز و ایران، مترجم: علی اصغرسعیدی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- پندی، کیوان،( 1387)، رشت در آیینه‌ی تاریخ، رشت : انتشارات کتیبه گیل.
- تایب، سید حسن ( 1384)، بیمارستان‌های رشت از مشروطه تا 1357. رشت: نشر فرهنگ ایلیا .
- ترابی فارسانی، سهیلا، ابراهیمی، مرتضی، ( 1393 )،« بلدیه و بهداشت عمومی در دوره پهلوی اول» ، فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام و ایران ، تهران، دانشگاه الزهرا ، زمستان، ش 24 ،پیاپی 114، صص 79- 96.
-جوانمردی، فوزیه،( 1400)، « بازتاب وضعیت بهداشت و پزشکی ایران در اسنادآرشیوی(1285- 1320ش)»، مجله تاریخ علم، دوره 19، بهار و تابستان، صص 157- 182.
- رابینو ،یاسنت لویی ،(1357) ˖ ولایات دارالمرز ایران،گیلان، ترجمه جعفر خمامی زاده، رشت: نشر طاعتی .
- سرتیب پور ،جهانگیر،(1371)، نامها و نامدارهای گیلان ، رشت : نشر گیلکان.
- سرنا، کارلا،( 1362)، آدمها و آیینها در ایران، ترجمه علی اصغر سعیدی، تهران :انتشارات زوار.
- صادقی ،علی ،(1386) ،کلیات بهداشت عمومی ،رشت: نشر گپ .
- عالمی، خدیجه ،علی‌محمد، فاطمه ،( 1401)،«وضعیت بهداشت عمو می در عصر قاجار از نگاه سیاحان خارجی»، مجله پژوهش‌های ایرانشناسی،تهران، دانشگاه تهران ،دوره 12، شماره 1،پیاپی 23، صص89-106.
- عنایت راد،مصطفی، مصطفوی، احسان،( 1396)،« نگاهی به تاریخچه و خدمات انستیتو پاستور ایران»، نشریه مطالعات تاریخ پزشکی،دوره6، شماره4،صص 219- 236.
- فلور، ویلهم ،( 1368)، سلامت مردم در ایران قاجار، مترجم ،ایرج نبی پور ، بوشهر : مرکز پژوهش های سلامت خلیج فارس.
- کلیمور، جان،(1354) ،«گزارش یررسی شرایط صحیه در مملکت ایران »، ترجمه کیومرث ناصری ، نشریه کمیته بهداشت جامعه ملل، تهران، انتشارات سازمان خدمات اجتماعی ، صص 1-15.
- کاویانی، طلعت و طالبی، فرامرز(گردآورنده)، (1399)، کتاب پورسینا : سلامت و درمان تا افتتاح مریضخانه ملی گیلان، رشت: فرهنگ ایلیا.
-مصطفوی،احسان، هادیزاده تثبیتی، علیرضا(تدوین)، (1400)، انستیتو پاستور ایران در گذر تاریخ، یادنامه یکصدمین سال تأسیس انستیتو پاستور ایران، تهران، نشر چاپخانه.
- منظور الاجداد ،سید محمد حسن، قاسمی، رقیه، (1388)، «وبا و اقدامات دولت پهلوی برای مقابله با آن (1304تا1320) »،نشریه تاریخ پزشکی ،تهران،دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ، شماره اول، زمستان ، صص 171-188.
- نیکویه، محمود،( 1387)، تاریخچۀ بلدیۀ رشت از مشروطه تا 132، رشت: ناشر نشر فرهنگ ایلیا.
اسناد:
آرشیو سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران(ساکما)، سند 009- 113؛ سند 6-33775 – 297؛
سند نمره 29785 ابله‌کوبی، وزارت مالیه، سنه 1305؛ سند شماره 52248 وزارت مالیه بابت ابله کوبی ، 1305ه.ش.
آرشیو اسناد ریاست جمهوری (مارجا)، سند شماره 4879، سال 1309ه.ش.
روزنامه ها :
روزنامه اطلاعات ،(1306ش) ، ش284 .
روز نامه اطلاعات، (1308ش) ، ش 754.
روزنامه اطلاعات ،(1308 ش) ، ش 774.
روزنامه اطلاعات،( 1308 ش)، ش784 .
روزنامه اطلاعات ، (1312ش) ، ش 2882، 20/10/1312 .
روزنامه اطلاعات،(1316ش)، ش3368 ، پنج شنبه، ش 23.
روزنامه دنیای اقتصاد، ( 1393ش)، ش 3217 ،لایحه اجباری شدن آبله کوبی.
روزنامه خیرالکلام ،(1328 ه.ق) س2، ش 52، 21رجب 1328ھ-ق .
روزنامه پرورش ،(1310ش)، س8، ش 928 ، 18/7/1310.
روزنامه پرورش، (1311ش)، س 9 ،ش 1114، چهار شنبه 16/9/ 1311.
روزنامه نسیم شمال ،(1325ه.ق)، شماره 12.
- اسماعیل زاده، اعظم و مرادی، محمد حسن ،( 1398)،« کارکردهای بهداشتی انجمن بلدیه گیلان در عصر مشروطه با تکیه برانجمن بلدیه رشت »،نشریه تاریخ پزشکی،تهران،دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دوره 11 ،ش 41، صص 61- 69.
- اورسل، ارنست، (1382)، سفر نامه قفقاز و ایران، مترجم: علی اصغرسعیدی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- پندی، کیوان،( 1387)، رشت در آیینه‌ی تاریخ، رشت : انتشارات کتیبه گیل.
- تایب، سید حسن ( 1384)، بیمارستان‌های رشت از مشروطه تا 1357. رشت: نشر فرهنگ ایلیا .
- ترابی فارسانی، سهیلا، ابراهیمی، مرتضی، ( 1393 )،« بلدیه و بهداشت عمومی در دوره پهلوی اول» ، فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام و ایران ، تهران، دانشگاه الزهرا ، زمستان، ش 24 ،پیاپی 114، صص 79- 96.
-جوانمردی، فوزیه،( 1400)، « بازتاب وضعیت بهداشت و پزشکی ایران در اسنادآرشیوی(1285- 1320ش)»، مجله تاریخ علم، دوره 19، بهار و تابستان، صص 157- 182.
- رابینو ،یاسنت لویی ،(1357) ˖ ولایات دارالمرز ایران،گیلان، ترجمه جعفر خمامی زاده، رشت: نشر طاعتی .
- سرتیب پور ،جهانگیر،(1371)، نامها و نامدارهای گیلان ، رشت : نشر گیلکان.
- سرنا، کارلا،( 1362)، آدمها و آیینها در ایران، ترجمه علی اصغر سعیدی، تهران :انتشارات زوار.
- صادقی ،علی ،(1386) ،کلیات بهداشت عمومی ،رشت: نشر گپ .
- عالمی، خدیجه ،علی‌محمد، فاطمه ،( 1401)،«وضعیت بهداشت عمو می در عصر قاجار از نگاه سیاحان خارجی»، مجله پژوهش‌های ایرانشناسی،تهران، دانشگاه تهران ،دوره 12، شماره 1،پیاپی 23، صص89-106.
- عنایت راد،مصطفی، مصطفوی، احسان،( 1396)،« نگاهی به تاریخچه و خدمات انستیتو پاستور ایران»، نشریه مطالعات تاریخ پزشکی،دوره6، شماره4،صص 219- 236.
- فلور، ویلهم ،( 1368)، سلامت مردم در ایران قاجار، مترجم ،ایرج نبی پور ، بوشهر : مرکز پژوهش های سلامت خلیج فارس.
- کلیمور، جان،(1354) ،«گزارش یررسی شرایط صحیه در مملکت ایران »، ترجمه کیومرث ناصری ، نشریه کمیته بهداشت جامعه ملل، تهران، انتشارات سازمان خدمات اجتماعی ، صص 1-15.
- کاویانی، طلعت و طالبی، فرامرز(گردآورنده)، (1399)، کتاب پورسینا : سلامت و درمان تا افتتاح مریضخانه ملی گیلان، رشت: فرهنگ ایلیا.
-مصطفوی،احسان، هادیزاده تثبیتی، علیرضا(تدوین)، (1400)، انستیتو پاستور ایران در گذر تاریخ، یادنامه یکصدمین سال تأسیس انستیتو پاستور ایران، تهران، نشر چاپخانه.
- منظور الاجداد ،سید محمد حسن، قاسمی، رقیه، (1388)، «وبا و اقدامات دولت پهلوی برای مقابله با آن (1304تا1320) »،نشریه تاریخ پزشکی ،تهران،دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ، شماره اول، زمستان ، صص 171-188.
- نیکویه، محمود،( 1387)، تاریخچۀ بلدیۀ رشت از مشروطه تا 132، رشت: ناشر نشر فرهنگ ایلیا.
اسناد:
آرشیو سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران(ساکما)، سند 009- 113؛ سند 6-33775 – 297؛
سند نمره 29785 ابله‌کوبی، وزارت مالیه، سنه 1305؛ سند شماره 52248 وزارت مالیه بابت ابله کوبی ، 1305ه.ش.
آرشیو اسناد ریاست جمهوری (مارجا)، سند شماره 4879، سال 1309ه.ش.
روزنامه ها :
روزنامه اطلاعات ،(1306ش) ، ش284 .
روز نامه اطلاعات، (1308ش) ، ش 754.
روزنامه اطلاعات ،(1308 ش) ، ش 774.
روزنامه اطلاعات،( 1308 ش)، ش784 .
روزنامه اطلاعات ، (1312ش) ، ش 2882، 20/10/1312 .
روزنامه اطلاعات،(1316ش)، ش3368 ، پنج شنبه، ش 23.
روزنامه دنیای اقتصاد، ( 1393ش)، ش 3217 ،لایحه اجباری شدن آبله کوبی.
روزنامه خیرالکلام ،(1328 ه.ق) س2، ش 52، 21رجب 1328ھ-ق .
روزنامه پرورش ،(1310ش)، س8، ش 928 ، 18/7/1310.
روزنامه پرورش، (1311ش)، س 9 ،ش 1114، چهار شنبه 16/9/ 1311.
روزنامه نسیم شمال ،(1325ه.ق)، شماره 12.
)