تاثیرمشاغل اقتصادی اهل ذمه ایران بر فرهنگ و تمدن اسلامی عصرعباسیان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه تاریخ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشکده الهیات و ادیان، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

10.22103/jic.2024.23129.1306

چکیده

با راهیابی مسلمانان به سرزمین های مفتوحه، دگرگونی هایی در وضعیت اقتصادی اهل ذمه به وجود آمد. با توجه به نقش شغل در رشد و توسعه اقتصادی و تاثیر آن بر زندگی ایرانیان به ویژه ذمیان، این پژوهش به بررسی نقش و تاثیر اقتصادی مشاغل مختلف بر نحوه زندگی اهل ذمه در عصر عباسیان پرداخته است. آشنایی با مشاغل اقتصادی اهل ذمه در عصر عباسیان موجب شناخت فرصت های شغلی در بخش های مختلف اقتصادی از جمله : کشاورزی، تجارت، طبابت، کتابت یا مستوفی گری، وزارت و حتی علم، صنعت و هنر می گردد. سوال اصلی این است که مشاغل اقتصادی اهل ذمه در عصر عباسیان چه تاثیری در رشد و اعتلاء تمدن اسلامی درعصرعباسی داشته است؟ در این مقاله تلاش می شود، نخست با روش توصیفی با تکیه برداده های منابع کتابخانه ای و بررسی متون تاریخی ضمن معرفی افراد شاغل در این مشاغل، آثار و خدمات ارزنده این اقلیت را در انتقال علم، هنر و صنعت به تمدن اسلامی درعصر عباسی تشریح شود. سپس با استفاده از موقعیت اهل ذمه و تحلیلی از نقش و نفوذ آنان در دربار خلفای عباسی ارائه گردد. یافته های این مقاله حاکی از نقش آفرینی و کارآمدی اهل ذمه در مشاغل اقتصادی ایران در عصر عباسیان که چه اندازه ضروری و تعیین کننده بوده است، می باشد. همچنین نشان می دهد که چگونه با نفوذی که اهل ذمه در دربار خلفای عباسی داشته اند، تاثیر در اقتصاد، فرهنگ و انتقال علم، هنر و صنعت به تمدن اسلامی در عصر عباسیان گذاشته اند.

کلیدواژه‌ها