تاملی بر منظر فرهنگی دشت جیرفت در دورۀ اسلامی متاخر(صفویه)؛ با اتکا به مستندات باستان شناسی مقبره سالار رضا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه باستانشناسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، ایران

2 گروه باستانشناسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

مقبره‌ها، از مهمترین منابع مطالعاتی باستان شناختی جهت پژوهش‌ در حوزه‌های مختلف علوم انسانی به شمار می‌روند. کتیبه‌های حک شده روی سنگ‌قبرها، گذشته از کاربرد اصلی‌شان که حفظ یاد و خاطرۀ متوفی و بیان برخی اطلاعات در معرفی وی است، یافتة مهمی جهت تاریخ‌گذاری در مطالعات فرهنگی و باستان‌شناختی محسوب می‌شود. در این پژوهش، با توجه به اینکه، در بررسی‌های باستان‌شناسی دشت جیرفت، هیچ گونه آثار موید وجود مراکز استقراری شهری و روستایی یافت نشده است، و عنایت به این امر که گورستان‌های کهن، از مهمترین آثار یافت شدۀ این حوزۀ سرزمینی هستند، سنگ‌نبشته‌های مقبره خانوادگی گرم سالار رضا منسوب به حاکم محلی دوران صفوی واقع در شهرستان عنبرآباد از توابع شهرستان جیرفت استان کرمان مطالعه شده است. همچنین این پژوهش با استناد به تاریخ ساخت بنا، به بررسی تاثیر عوامل زیست محیطی بر یافته‌های فرهنگی(سنگ قبور)‌ و مکان‌گزینی این منطقه بعنوان یکی از سکونت‌گاه‌های مهم عصر صفوی در دشت جیرفت می پردازد. داده‌های این پژوهش از طریق بررسی میدانی و مطالعۀ کتابخانه‌ای گردآوری شده‌اند و روش پژوهش آن توصیفی-تحلیلی است.
در نتیجۀ این پژوهش اطلاعاتی در ارتباط با تاریخ‌گذاری مقبره، مفاهیم فولکلور، شجر‌ه‌نامه و گرایشهای مذهبی متوفیان به دست آمد و علاوه بر این اطلاعات، ویژگی‌های زیست محیطی این منطقه در ارتباط با جنس یافته‌های مورد مطالعه (سنگ قبور) و نوع معیشت کوچروی ساکنین دشت جیرفت در دوران صفوی، تبیین شد. جنس سنگ‌قبرهای مورد پژوهش از نوع معدن سنگ مرمر آن نواحی است، همچنین تاثیر عواملی چون قنات‌ها و ناهمواری‌های شرقی منطقه، بر انتخاب این محدوده بعنوان یکی از محل‌های تجمع جامعۀ انسانی کوچرو دشت جیرفت در دورۀ صفویه، مشخص شد.

کلیدواژه‌ها

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار