مسیحیت از ورود به ایران تا انتقال به سرزمین چین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادرار گروه تاررخ دانشگاه لرستان

2 استادرار گروه تاریخ دانشگاه خوار می

چکیده

آیین مسیحیت از سده­ی اول میلادی وارد ایران شد و به تدریج گروهی از مردم ایران به این دین گرایش پیدا کردند. با به رسمیت شناخته شدن مسیحیت در امپراتوری روم و به دنبال آن پیش آمدن درگیری­های ایران و روم، ایرانیان مسیحی به سبب متهم شدن به طرفداری از روم، دچار آزار و اذیت دولت و روحانیون زردشتی شدند. پس از رواج تفکرات نستوریوس و مخالفت کلیسای روم با تفکرات وی، مسیحیان ایران به حمایت از مسیحیت نستوری برخاسته و آن را به عنوان دین مسیحیان ایرانی پذیرفتند و به این ترتیب خود را از مسیحیان روم جدا کردند. مسیحیت نستوری به تدریج رنگ و بوی ایرانی گرفت و با حمایت ایرانی­ها به سمت سرزمین­های شرقی گسترش پیدا کرد. در اواخر دوره­ی ساسانی و با درخواست یزدگرد سوم، دربار چین به ایرانیان مسیحی پناه داده و مسیحیت نستوری را به رسمیت شناخته و به آنها اجازه داد تا در چین برای انجام مراسم مذهبی خود کلیساهایی را بنا کنند که معروف به «معابد پارسی» شدند. این پژوهش بر آن است تا با روش توصیفی- تحلیلی و با بهره­گیری از منابع مکتوب و دست اول نحوه­ی ورود مسیحیت به ایران، وضعیت اقلیت مسیحی در شاهنشاهی ساسانی و چگونگی انتقال آن به چین را بررسی نماید.

کلیدواژه‌ها


آسموسن، ج. پ.، «مسیحیان در ایران»، در: تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان (جلد سوم-قسمت دوم)، گردآورنده احسان یارشاطر، ترجمۀ حسن انوشه، تهران: امیرکبیر، ۳۶۵-۳۹۵، ۱۳۷۷.
ابن­الاثیر، عزالدین ابوالحسن، الکامل فی التاریخ، ج ۳، بیروت: دار صادر- دار بیروت، ۱۳۸۵/۱۹۶۵.
ابونا، الاب البیر، تاریخ الکنیسه السریانیه الشرقیه من انتشار المسیحیه حتی مجی الاسلام، الجزءالاول، بیروت: دارالمشرق، ۱۹۹۲.
اکبرزاده، داریوش، سنگ نبشته­های کرتیر موبدان موبد، تهران: پازینه، ۱۳۸۵.
اولیری، دلیسی، انتقال علوم یونانی به عالم اسلام، ترجمه محمود آرام، تهران: چاپ دوم، ۲۵۳۵.
پیرنیا، حسن (مشیرالدوله)، تاریخ ایران قبل از اسلام یا تاریخ مختصر ایران تا انقراض ساسانیان، تهران: نشر نامک، ۱۳۸۴.
پیگولوسکایا، ن.، شهرهای ایران در روزگار پارتیان و ساسانیان، ترجمه عنایت­الله رضا، تهران: علمی و فرهنگی، ۱۳۷۷.
تاج­پور، محمدعلی، تاریخ دو اقلیت یهود و مسیحیت در ایران، تهران: مؤسسه مطبوعاتی فراهانی، ۱۳۴۴.
حکمت، علی­اصغر، تاریخ ادیان، تهران: چاپ گونه، چاپ پنجم، ۱۳۷۱.
دریایی، تورج، «فرزندان و نوادگان یزدگرد سوم در چین»، ایران­شناسی، دوره­ی جدید، سال ۱۵، شماره ۵۹، ۵۴۰-۵۴۸، ۱۳۸۲.
دریایی، تورج، شاهنشاهی ساسانی، ترجمه مرتضی ثاقب­فر، تهران: ققنوس، ۱۳۸۳.
دینوری، ابوحنیفه احمد بن داود، اخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر مراجعه جمال الدین شیال، قم: منشورات الرضى، ۱۳۶۸.
شاله، فیلیسن، تاریخ مختصر ادیان بزرگ، ترجمه منوچهر خدایار محبی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۴۶.
طبری، ابوجعفر محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۲، بیروت: دارالتراث، ۱۳۸۷/۱۹۶۷.
فرای، ریچارد نلسون، «تاریخ سیاسی ایران در دورۀ ساسانیان»، در: تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان (جلد سوم- قسمت اول) ، گردآورنده احسان یارشاطر، ترجمه حسن انوشه، تهران: امیرکبیر، ۱۳۶۸.
فردوسی، ابوالقاسم، شاهنامه، به کوشش سعید حمیدیان، ج ۸ و ۹، تهران: قطره، ۱۳۷۳.
کاویانی پویا، حمید، «بررسی نقش و تأثیر ایرانیان بر باورهای پزشکی چینیان از طریق برخی ادیان»، اخلاق و تاریخ پزشکی، دوره نهم، شماره ۵، ۱۳-۲۴، ۱۳۹۵.
کریستن­سن، آرتور، ایران در زمان ساسانیان، ترجمه رشید یاسمی، چاپ دهم، تهران: دنیای کتاب، ۱۳۷۹.
لوکونین، ولادیمیر گریگوریویچ، تمدن ایران ساسانی، ترجمه عنایت­الله رضا، چاپ چهارم، تهران: علمی و فرهنگی، ۱۳۸۴.
ماری بن سلیمان، اخبار فطارکه کرسی المشرق من کتاب المجدل، رومیه الکبری، ۱۸۹۹.
محجوب، الهه، «انفصال کلیسای ایران از روم؛ بررسی وضعیت مسیحیت در دوره­ی ساسانیان»، رشد آموزش تاریخ، شماره ۳۵ (دوره دهم، شماره ۴)، ۱۹-۲۲، ۱۳۸۸.
مهرین، عباس، همسایگان ایران در عصر ساسانیان، تهران: بنگاه مطبوعاتی عطایی، بی‌تا.
میلر، و. م.، تاریخ کلیسای قدیم در امپراتوری روم و ایران، ترجمه علی نخستین و عباس آرین­پور، تهران: اساطیر، ۱۳۸۲.
ناس، جان، تاریخ جامع ادیان، ترجمه علی‌اصغر حکمت، چاپ چهارم، تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، ۱۳۷۰.
نفیسی، سعید، تاریخ تمدن ایران ساسانی، به اهتمام عبدالکریم جربزه­دار، تهران: اساطیر، ۱۳۷۰.
نفیسی، سعید، مسیحیت در ایران تا صدر اسلام، به اهتمام عبدالکریم جربزه‌دار، تهران: اساطیر، ۱۳۸۳.
نولدکه، تئودور، تاریخ ایرانیان و عرب‌ها در زمان ساسانیان، ترجمه عباس زریاب، چاپ دوم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ۱۳۷۸.
هاندا، کوائچی، «مذاهب ایرانی در چین از خلال منابع چینی»، بررسی‌های تاریخی، شماره ۳۴، سال ۶، ۲۷-۴۰، ۱۳۵۰
هویان، آندرانیک، «تاریخچه مسیحیت در ایران»، اخبار ادیان، سال دوم، شماره ۷، ۵۸-۶۳، ۱۳۸۳.
ولوی، علی‌محمد و صفورا برومند، «دربار ساسانی و مسیحیان: مدارا یا تعصب»، تاریخ ایران، شماره ۶۲، ۱۳۱-۱۵۲، ۱۳۸۸.