بررسی و تحلیل رویکرد شاه اسماعیل دوم صفوی نسبت به مذهب تشیع

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه معارف اسلامی/ دانشگاه علوم پزشکی زنجان

چکیده

یکی ازمسائل مهم دوران صفویه،سیاست مذهبی شاه اسماعیل دوم صفوی(984-985ق.) است.رویکرد اسماعیل دوم نسبت به مذهب تشیع سبب گردیده بسیاری او را سنّی مذهب قلمداد نمایند.پژوهش حاضر ضمن نقد فرضیه ای که سیاست مذهبی اسماعیل دوم را ناشی از تعلّق خاطر قلبی و باطنی او نسبت به مذهب تسنّن می داند،فرضیاتی دیگر نظیر مشکلات روحی و روانی اسماعیل دوم بر اثر سالهای طولانی اسارت در قلعه قهقهه،تضعیف جایگاه عالمان شیعه و قزلباشان از سوی اسماعیل دوم و ملاحظات و سیاست های بین المللی اسماعیل دوم،را درباره علت سیاست مذهبی اسماعیل دوم و رویکرد او نسبت به تشیع مطرح می نماید که هریک به سهم خود سبب أتخاذ سیاست مذهبی ناهمگون با واقعیات حکومت و جامعه دوران صفوی ازسوی اسماعیل دوم گردیدند.مسئله این تحقیق بررسی رویکرد شاه اسماعیل دوم صفوی نسبت به مذهب تشیع است؛ هدف پژوهش نیز بیان زمینه ها و دلایل رویکرد اسماعیل دوم صفوی نسبت به تشیع و آشکار نمودن جنبه های کمتر دیده شده ازسیاست مذهبی او است.روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و استفاده ازمطالعات کتابخانه ای است.

کلیدواژه‌ها


-        ابن‌بابویه، م‍ح‍م‍دب‍ن‌ ع‍ل‍ی. ‌(1412 ه. ق). الاعتقادات فی دین الامامیه.قم: بی‌نا.  
-        اسکندربیگ منشی. ‏(1382). تاریخ عالم‏آراى عباسى. تصحیح ایرج افشار. تهران‏: امیر کبیر.
-        الحسینى القمى‏، احمد بن حسین. (1383). خلاصةالتواریخ‏. تصحیح احسان اشراقى. تهران‏: دانشگاه تهران‏.
-        بدلیسى‏، شرف‌الدین. (1377). شرفنامه‏. به اهتمام ولادیمیر ولییامینوف‏. تهران‏: اساطیر.
-        پطروشفسکی، ایلیا پاولویچ. (1363). اسلام در ایران از هجرت تا پایان قرن نهم هجری. ترجمۀ کریم کشاورز. تهران: پیام.
-        پیرنیا، حسن؛ اقبال آشتیانى، عباس. ‏(1380). تاریخ ایران از آغاز تا انقراض سلسلۀ قاجاریه‏. تهران‏: خیام‏.
-        تتوى، احمد؛ قزوینی، آصف‌خان. (1382). تاریخ الفی. تصحیح غلامرضا طباطبایى مجد. تهران‏ :علمى و فرهنگى‏.
-        جعفریان، رسول. (1379). صفویه در عرصۀ دین، فرهنگ و سیاست. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
-        جعفریان، رسول. (۱۳۹۱). «ترجیع‌بندى در ستایش شاه‌اسماعیل دوم (سلطنت از ٩٨٤-٩٨٥) از عبدالمؤمن بن عبدى (على‌بن عبدالمؤمن) شیرازى». چاپ‌شده در پیام بهارستان. س 4، ش ۱۵، صص932-940.
-        جملى کاررى، جووانى فرانچسکو. (1348). سفرنامۀ کاررى. تهران: ادارۀ کل فرهنگ و هنر آذربایجان شرقی.
-        جنابدى، میرزابیگ. (1378). روضةالصفویه‏. به کوشش غلامرضا طباطبایى مجد. تهران‏: بنیاد موقوفات محمود افشار.
-        راوندى، مرتضى. (1382). تاریخ اجتماعى ایران‏. تهران‏: نگاه‏.
-        رحمتی، محمدکاظم. (بی‌تا). میرزامخدوم شریفی و کتاب النواقض. بی‌جا: بی‌نا.
-        روملو، حسن. (1357). احسن التواریخ. تصحیح عبدالحسین نوایی. تهران: بابک.
-        رویمر، هانس روبرت. (1385). ایران در راه عصر جدید: تاریخ ایران از 1350تا1750.ترجمۀ آذر آهنچی. تهران: دانشگاه تهران.
-        سرفراز، علی‌اکبر؛ آورزمانی، فریدون. (1389). سکه‌های ایران از آغاز تا دوران زندیه. تهران: سمت.
-        فلسفی، نصرالله. (1347). زندگانی شاه‌عباس اوّل. تهران: دانشگاه تهران.
-        قزوینى‏، ابوالحسن. (1367). فواید الصفویه‏. تصحیح مریم میراحمدى‏. تهران‏: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگى‏.
-        لاهیجی، عبدالرزاق بن علی. (1362). سرمایۀ ایمان. تهران: بی‌نا.
-        مشیری، محمد. (۱۳۵۲). «سکه‌شناسی ایران: سکه‌های اسماعیل دوم صفوی». چاپ‌شده در یغما. س 26، ش ۲(پیاپی۲۹۶)، صص 92-95.
-        نطنزى، محمود بن هدایت‌الله افوشته‌اى. (1373). نقاوة الآثار فی ذکر الاخیار فی تاریخ الصفویه‏.به اهتمام احسان اشراقى‏. تهران‏ :علمى و فرهنگى‏.
-        واله اصفهانی، محمدیوسف. (1372). خلد برین‏. به کوشش میرهاشم محدّث. تهران‏: بنیاد موقوفات محمود افشار.
-        هینتس، والتر. (1371). شاه‌اسماعیل دوم صفوی. ترجمۀ کیکاوس جهانداری. تهران: علمی و فرهنگی.
 
References
-        Aydoğmuşoğlu, Cihat (2016), "ŞAH II. İSMAİL (1576-1577) DEVRİ SİYASÎ VE DİNÎ HÂDİSELERİ", International Journal of Social Science, Number: 48, p.59-67, Summer II 2016.
-        Golsorkhi, Shohreh (1994). "Ismail II and Mirza Makhdum Sharifi: an Interlude in Safavid History", International Journal of Middle East Studies, pp. 477-488.
-        Üzüm, İlyas (2002). "KIZILBAŞ", İslam Ansiklopedisi, c.25.