شکل گیری قوای سه گانه ارتش ایران در دوره پهلوی اول

نویسنده

دانشیار گروه تاریخ دانشگاه ارومیه

چکیده

بررسی دوره تاریخی مابین سالهای 1300 تا 1320 ش، نشانگر آن است که سازمان ارتش و تشکیلات نظامی ایران، دگرگونی‌های عمده‌ای را تجربه نموده است. بر اساس سیاست‌های دولت پهلوی اول، نظامی گری با ایجاد امنیت،  موجب پیشرفت کشور در ابعاد گوناگون سیاسی، اقتصادی و روابط خارجی  می شد. در نتیجه بخش مهمی از آنچه اصلاحات دوره پهلوی اول خوانده می‌شود، در بعد نظامی انجام گرفت. ارتش نوین ایران در دوره پهلوی اول  با تاکید بر ارکان و قوای سه گانه ،چگونه شکل گرفته است و آیا در  یک مطالعه تطبیقی  با قشون عصر قاجاریه، شکوفایی و بالندگی در آن به وجود آمده است؟ در انتها پژوهش  نتیجه  می گیرد که فرایند  نوسازی نیروی های مسلح  نسبت به دوره قاجاریه نقطه عطف  محسوب شده و در این مقطع زمانی به پیدایش دگرگونی های  ساختاری ، تأسیس ارکان حرب کل قشون،شکل گیری  لشکرهای چندگانه،تاسیس قوای سه گانه زمینی و هوایی و دریایی،لباس مشخص، تفکیک درجات، سازمان مدون مالی،آموزش نیروی انسانی ، تجهیز به تسلیحات جدید ، آموزش نیروی انسانی  در داخل  و خارج از کشور،در ارتش ایران منجر گردید.

کلیدواژه‌ها


-آبراهامیان، یرواند.1377. ایران بین دو انقلاب، درآمدی بر جامعه شناسی سیاسی ایران معاصر. احمد گل محمدی فتاحی ولی لایی، چ دوم، تهران، نشرنی.
- بابن و هوسه، (1363)، سفرنامه جنوب ایران، ترجمه وتعلیقات از محمد حسن خان اعتماد السلطنه، به اهتمام میر هاشم محدث، تهران، دنیای کتاب.
- رائین، اسماعیل. 1356. دریانوردی ایرانیان از عصر استعمار تا امروز. چ اول. تهران. جاویدان.
- رسایی، فرج الله. بی تا. دو هزار و پانصد سال بر روی دریاها. چ اول. تهران. بدون ناشر.
- عاقلی، باقر؛ 1377،رضا شاه و قشون متحد الشکل، تهران، انتشارات نامک،.
- طلوعی، مرتضی. 1355. تاریخ 50 ساله نیروی هوایی شاهنشاهی ایران. چ اول. تهران. انتشاران نیروی هوایی شاهنشاهی.
- فوران، جان. 1383. مقاومت شکننده. احمد تدین. چ سوم. تهران رسا.
قائم مقامی، جهانگیر. 1345. تاریخ ارتش نوین ایران. جا. چاپ اول. تهران. انتشارات ارتش.
- قدیمی، ذبیح الله. 1326. تاریخ 25 ساله ارتش شاهنشاهی ایران. چ اول. تهران آریان.
- کاتوزیان، محمد علی. 1368. اقتصاد سیاسی ایران. محمد رضا نفیسی، کامبیز عزیزی. چ اول. تهران. پاپیروس، 1368.
- کاظمی، محمد. البرز، منوچهر. 1355. تاریخ پنجاه ساله نیروی زمینی شاهنشاهی ایران. چ اول. تهران. آیین ملی بزرگداشت پنجاه سال شاهنشاهی پهلوی.
- گروه نویسندگان، (۱۳۷۲)، پیشگامان پرواز در ایران، تهران، انتشارات ارتش جمهوری اسلامی ایران، سازمان عقیدتی و سیاسی.
- محبوبی اردکانی، حسین. 1376. تاریخ مؤسسات تمدنی جدید در ایران، ج دوم و سوم، چ دوم. تهران. دانشگاه تهران.
- مدنی، احمد. 1341. دریانوردی خلیج فارس و پیشینه‌های تاریخی آن. چ اول. تهران. اداره کل انتشارات و رادیو.
- معتضد، خسرو. 1377. تنش بزرگ، روابط خارجی ایران در دوران رضاشاه از 1300 تا 1320 ش. تهران. پیکان.
- نفیسی، سعید. 1345. تاریخ معاصر ایران از کودتای سوم اسفند 1299 تا بیست و چهارم شهریور. چ اول. تهران. فروغی.
- هاشمی، عامر. 1374. برگی از تاریخ جنوب ایران. چاپ الکترونیک به صورت ای بوک.
- هوشنگ مهدوی، عبدالرضا. 1369. تاریخ روابط خارجی ایران از ابتدای دوره صفویه تا پایان جنگ جهانی دوم. چ چهارم. تهران. امیر کبیر.
- یکرنگیان، میرحسین. 1336. گلگون کفنان، گوشه‌ای از تاریخ نظامی معاصر از عصر درخشان صفوی تا حادثه ناگوار شهریور 1320. چ اول. تهران. کتابفروشی محمد علی علمی
-اسناد:
-آرشیو سازمان اسناد ملی ایران. سند شماره 5983، 1307 ش
- آرشیو سازمان اسناد ملی ایران. سند شماره 240000870، 1308 ش
- آرشیو سازمان اسناد ملی ایران. سند شماره 240001460، 1318 ش
- آرشیو سازمان اسناد ملی ایران. سند شماره 240002511، 1307 ش
- آرشیو سازمان اسناد ملی ایران. سند شماره 240000292، 1320 ش
- آرشیو سازمان اسناد ملی ایران. سند شماره 240001138، 1308 ش
- آرشیو سازمان اسناد ملی ایران. سند شماره 240000276، 1309 ش
- آرشیو سازمان اسناد ملی ایران. سند شماره 240000153، 1309 ش
- آرشیو سازمان اسناد ملی ایران. سند شماره 3130، 1314 ش
- آرشیو سازمان اسناد ملی ایران. سند شماره 8368، 1308 ش
- آرشیو سازمان اسناد ملی ایران. سند شماره 3042، 1317 ش
- آرشیو سازمان اسناد ملی ایران. سند شماره 7559، 1317 ش
- آرشیو سازمان اسناد ملی ایران. سند شماره 8051، 1318 ش
- آرشیو سازمان اسناد ملی ایران. سند شماره 9208، 1317 ش
- آرشیو سازمان اسناد ملی ایران. سند شماره 4267، 1315 ش
- آرشیو سازمان اسناد ملی ایران. سند شماره 4719، 1302 ش
- آرشیو سازمان اسناد ملی ایران. سند شماره 5376، 1304 ش
- آرشیو سازمان اسناد ملی ایران. سند شماره 3831، 1306 ش
- آرشیو سازمان اسناد ملی ایران. سند شماره 4278، 1315 ش
- آرشیو سازمان اسناد ملی ایران. سند شماره 4279، 1314 ش
- آرشیو سازمان اسناد ملی ایران. سند شماره 240002721، 1302 ش
- آرشیو سازمان اسناد ملی ایران. سند شماره 240001701، 1316 ش
- آرشیو سازمان اسناد ملی ایران. سند شماره 5756، 1303 ش
-  مجموعه قوانین مجلس شورای ملی، قانون مصوب 20 بهمن 1304.
-  مجموعه قوانین مجلس شورای ملی، قانون مصوب 4 اسفند 1305.
-  مجموعه قوانین مجلس شورای ملی، قانون مصوب 20 خرداد 1316.
-  مجموعه قوانین مجلس شورای ملی، قانون مصوب 11 دی 1317.
             نشریات:
-                 اطلاعات، ۳/3/1306 ش.
-                 ؛28/12/1306 ش.
-                 ؛ 4/7/1305 ش.
-                 ؛23/11/1306 ش.
-                 ؛ 26/11/1306 ش.
-                 ؛ 15/8/1311 ش.
-                 ؛ 16/8/1311 ش.
-                 ؛22/11/1305 ش.
-                 ؛2/12/1305 ش.
-                 ؛26/8/1317 ش.
-                 ؛15/8/1306 ش.
-                 ؛16/8/1305 ش.
-                 چهره نما،1332ق، ش10 .
-                 ؛ 1332ق،ش 14.
-                 حبل المتین،2/10/1302 ش، ش 1.
-                 دولت علّیۀ ایران، 29 ذی القعده 1293،ش1.
-                 ستارۀ ایران، 1301ش،1922م، ش 3.
-                 ستارۀ شرق،27ربیع الاوّل 1340ق،6 قوس 1300ش،ش1.
-                 طوفان، 11ذی الحرام1329ق، 2 سنبله ش1300.
-                 ؛         10 صفرالمظفر 1340 ،24میزان 1300،ش 10،س اوّل.
-                 ؛          22صفر المظفر1340،  1عقرب 1300 ش ،ش17،س اوّل.
-                 ؛        26 صفرالمظفر1340، 5 عقرب 1300ش،ش 18،س اوّل.
-                 قشون، ش 1، برج حوت 1300
-                 ؛ ش 2، 9 برج حوت 1300 ش ۰
-                 ؛ ش 11، سال ۴، آبان 1304 ش.
-                 ؛16  برج حوت 1300 شماره 3، سه شنبه 7 رجب 1340.
-                 کاوه، 14 شعبان 1338، ش7.
-                 مریخ، چهارشنبه 21 محرم الحرام 1296، ژانویه 1849، نمره دوم.
-                 نوبهار، 16 میزان 1301.
References
- Jackson, A.J. (1966) The de Havilland Tiger Moth: Aircraft Profile No. 132. Leatherhead, Surrey, UK: Profile Publications Ltd.
- Flugzeug info net. (2015). The web portal. Aircraft Encyclopedia.