A Survey of the historical figure of Bozorgmehr-e-Bakhtegan and his works and related narratives

Document Type : Original Article

Authors

professor of History of Shahid Beheshti University

Abstract

In Iran, there are a few people who have not heard Bozorgmehr’s name. Most people consider him to be the masterpiece of science and wisdom of his time and the minister of the Khosrow Anoshirvan Sassanid.But in the scientific circles, it is still debatable whether Bozorgmehr has a historical existence or not. Some consider  Bozorgmehr as a myth and an imaginative character.Others consider him the to be  Borzuyeh, the famous physician of Khosrow Anushirvan, and ultimately the last group count Bozorgmehr as a true person.This research intends to investigate the origin of these differences through a descriptive-analytical method, and examine the views and stories surrounding him, and then investigate the works related to him.
The aim of this research is to have a role _even an inconsiderable one_ to introduce Bozorgmehr`s real life and clear the ambiguity dust from his character. The findings of this research can be used in academic assemblies and cultural organizations.

Keywords


-        آبادانی، فرهاد. (1350). اندرزنامۀ بزرگمهر حکیم. اصفهان: انتشارات دانشگاه اصفهان.
-        ابن‌اسفندیارکاتب، بهاءالدین محمدبن‌حسن. (1366). تاریخ‌ طبرستان. تصحیح عباس اقبال‌آشتیانی. چاپ دوم. تهران: کلالة خاور.
-        ابن‌بلخی. (1374). فارسنامه. تصحیح و تحشیۀ منصور رستگار فسایی. شیراز: بنیاد فارس‌شناسی.
-        ابن‌قتیبه دینوری، ابی محمد عبدالله بن مسلم. (1406ه). عیون‌الاخبار.
-        ابن‌ندیم، محمدبن‌اسحاق. (1346). الفهرست. ترجمۀ محمدرضا تجدّد. چاپ دوم. تهران: چاپخانۀ بانک بازرگانی ایران.
-        باستانی‌پاریزی، محمدابراهیم. (1391). پیغمبر دزدان. چاپ نوزدهم. تهران: نشر علم.
-        بناکتی، ابوسلیمان داود‌ بن ابی‌الفضل محمد. (1348). روضة اولی‌الالباب فی معرفة التواریخ و الانساب (تاریخ بناکتی). تصحیح جعفر شعار. تهران: انجمن آثار ملی.
-        بهار، محمدتقی. (1373). سبک‌شناسی (تاریخ تطوّر نثر فارسی). ج1و2. چاپ هفتم. تهران: امیرکبیر.
-        بیهقی، ابوالفضل محمدبن‌حسین. (1374). تاریخ بیهقی. به کوشش خلیل خطیب رهبر. تهران: مهتاب.
-        ثعالبی مرغنی، حسین‌بن‌محمد. (1372). شاهنامة کهن (پارسیِ تاریخ غررالسیر). پارسی‌گردان سیدمحمد روحانی. مشهد: دانشگاه فردوسی.
-        خالقی‌مطلق، جلال. (1375). بزرگمهر بختگان. دانشنامۀ جهان اسلام. ج3. تهران: بنیاد دایره‌المعارف اسلامی.
-        خوافی، مجد. (1389). روضة خلد. مقدّمه، تصحیح و تعلیق عباسعلی وفایی. تهران: سخن.
-        خواندمیر، غیاث‌الدین بن‌همام‌الدین. (1355). دستورالوزراء. تصحیح سعید نفیسی. تهران: اقبال.
-        درّی، زهرا. (1390). بزرگمهر حکیم از ورای ادب و تاریخ. تهران: زوّار.
-        دهخدا، علی‌اکبر. (1377). لغت‌نامه. ج3. تهران: دانشگاه تهران.
-        دهستانی، حسین‌بن‌اسعد. (1363). فرج بعد از شدّت. مقابله و تصحیح اسماعیل حاکمی. ج1. چاپ دوم. تهران: اطلاعات.
-        دوبلوا، فرانسوا (1382). برزوی طبیب و منشأ کلیله و دمنه. ترجمۀ صادق سجادی. تهران: طهوری.
-        دینوری، ابوحنیفه احمد بن داود. (1371). اخبار الطوال. ترجمة محمود مهدوی دامغانی. چاپ چهارم. تهران: نی.
-        راوندی، محمدبن علی‌بن سلیمان. (1364). راحة الصدور و آیة‌السرور. تصحیح محمد اقبال و مجتبی مینوی. چاپ دوم. تهران: امیرکبیر.
-        رجوی، کاظم. (1333). پیروزی‌نامه. ترجمۀ ابوعلی سینا. چاپ دوم. تهران: چاپخانه شرق.
-        سبزیان‌پور، وحید؛ فتاحیان، فرزانه. (1395). حکمت‌ها و حکایت‌های بزرگمهر حکیم در ادب فارسی. کرمانشاه: دانشگاه رازی.
-        سپهر، محمدتقی بن محمدعلی. (1337). ناسخ‌التواریخ. ج 2. تهران: امیرکبیر.
-        سعدی، شیخ‌مصلح‌الدین. (1374). گلستان. تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی. تهران: خوارزمی.
-        شاکد، شائول. (1386). از ایران زردشتی تا اسلام. ترجمۀ مرتضی ثاقب‌فر. چاپ سوم. تهران: ققنوس.
-        شعبانی، رضا. (1387). مروری کوتاه بر تاریخ ایران. چاپ دوم. تهران: سخن.
-        شعبانی، رضا. (1394). بزرگمهر حکیم. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
-        صفا، ذبیح‌الله. (1374). حماسه‌سرایی در ایران. چاپ ششم. تهران: فردوسی.
-        طبری، محمدبن جریر. (1351). تاریخ الرسل و الملوک (تاریخ طبری). ترجمۀ صادق نشأت. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
-        طوسی، ابوجعفر محمدبن محمدبن حسن نصیرالدین. (1377). اخلاق محتشمی. تصحیح: محمدتقی دانش‌پژوه. تهران: دانشگاه تهران.
-        عقیلی، سیف‌الدین حاجی‌بن نظام. (1337). آثارالوزرا. تصحیح و افزودن یادداشت‌هایی بر کتاب از میر جلال‌الدین حسینی محدّث ارموی. تهران: دانشگاه تهران.
-        عنصرالمعالی، کیکاووس‌بن‌اسکندر. (1378). قابوسنامه. تصحیح غلامحسین یوسفی. تهران: علمی و فرهنگی.
-        عوفی، سدیدالدین‌محمد. (1386). جوامع الحکایات و لوامع‌الروایات. جزء دوم از قسم دوم. تصحیح امیربانو مصفّا (کریمی) و مظاهر مصفّا. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
-        عوفی، سدیدالدین‌محمد. (1386). جوامع‌الحکایات و لوامع‌الروایات. جزء اوّل از قسم دوم. تصحیح امیربانو مصفّا (کریمی). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
-        عوفی، سدیدالدین‌محمد. (1387). جوامع الحکایات و لوامع‌الروایات. جزء دوم از قسم اوّل. تصحیح امیربانو مصفّا (کریمی). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
-        غزّالی‌طوسی، محمدبن‌محمد. (1361). نصیحة‌الملوک. تصحیح جلال‌الدین همایی. تهران: بابک.
-        فردوسی، ابوالقاسم. (1376). شاهنامه. چاپ دوم. تهران: قطره.
-        قزوینی، یحیی‌بن عبداللطیف. (1386). لُب‌ّالتواریخ. تصحیح میرهاشم محدّث. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
-        کریستن‌سن، آرتور. (1312). «داستان بزرجمهر حکیم». ترجمۀ عبدالحسین میکده. چاپ‌شده در مجلۀ مهر. س 1، ش 7.
-        مجیدی، مریم. (1383). بزرگمهر. دائرة‌المعارف ‌بزرگ ‌اسلامی. ج 12. تهران: مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی.
-        محمدی‌ملایری، محمد. (1394). فرهنگ ایرانی پیش از اسلام. چاپ ششم. تهران: توس.
-        مستوفی‌قزوینی، حمدالله. (1381). نزهۀ‌القلوب. تصحیح و تحشیۀ سیدمحمد دبیرسیاقی. قزوین: حدیث امروز.
-        مستوفی‌قزوینی، حمدالله. (1362). تاریخ گزیده. به اهتمام عبدالحسین نوایی. چاپ دوم. تهران: امیرکبیر.
-        مسعودی، ابوالحسن علی‌بن‌حسین. (1374). مروّج‌الذهب و معادن‌الجوهر. ترجمۀ ابوالقاسم پاینده. چاپ پنجم. تهران: علمی و فرهنگی.
-        مسکویه، احمدبن‌محمد. (1355). جاویدان خرد. ترجمۀ تقی‌الدین‌محمد شوشتری. به اهتمام بهروز ثروتیان. تهران: (بی‌نا).
-        معین، محمد. (1375). فرهنگ فارسی. تهران: امیرکبیر.
-        منشی، ابوالمعالی نصرالله. (1374). ترجمة کلیله و دمنه. تصحیح مجتبی مینوی. تهران: امیرکبیر.
-        ناشناس. (1318). مجمل‏ التواریخ‏ و القصص. تحقیق ملک‌الشعرای بهار. تهران: کلالۀ خاور.
-        نظام‌الملک طوسی، ابوعلی. (1378). سیرالملوک (سیاست‌نامه). به اهتمام هیوبرت دارک. چاپ هشتم. تهران: علمی و فرهنگی.
-        هجویری، علی‌بن‌عثمان. (1383). کشف‌‌المحجوب. مقدّمه و تصحیح و تعلیقات محمود عابدی. تهران: سروش.
-        وراوینی، سعدالدین. (1375). مرزبان‌نامه. به کوشش خلیل خطیب‌رهبر. تهران: صفی‌علیشاه.
-       یارشاطر، احسان. (1387). تاریخ ایران کمبریج. ج3. بخش 2. ترجمۀ حسن انوشه. تهران: امیرکبیر.